Actividades de percusión en el Pleistoceno inferior: análisis comparativo entre los objetos de percusión de West Turkana, Olduvai y chimpancés

Author

Arroyo Ureña, Adrián

Director

Mora Torcal, Rafael

de la Torre Sáinz, Ignacio

Date of defense

2015-12-18

ISBN

9788449061790

Pages

474 p.



Department/Institute

Universitat Autònoma de Barcelona. Departament d'Antropologia Social i de Prehistòria

Abstract

A lo largo de las últimas décadas, se han sucedido las investigaciones en África oriental centradas en el estudio de los yacimientos del Pleistoceno inferior, lo que nos ha permitido obtener un exhaustivo conocimiento de las habilidades técnicas desarrolladas por los homínidos en la talla lítica así como las características de los conjuntos líticos. Junto a ello, en diversos yacimientos se pudo determinar que los homínidos llevaron a cabo una fracturación de huesos para extraer el tuétano, e incluso, un procesado y consumo de nueces. El hecho que en diversos análisis de la industria lítica hallada en los yacimientos como Olduvai, se pudieron identificar distintos objetos líticos con marcas de percusión en sus superficies, hizo que se extendiera la hipótesis relacionada con la importancia que las actividades de machacado pudieron haber tenido en el marco de las actividades desarrolladas por los homínidos. El trabajo de investigación desarrollado en esta tesis doctoral pone el acento en identificar y analizar aquellas piezas líticas susceptibles de haber sido utilizadas en actividades de percusión en yacimientos de West Turkana (Kenia) y Olduvai (Tanzania), ambos con una cronología que abarca entre los 2,3 y los 1,5 ma, y con el objetivo principal centrado en explorar cuáles fueron tales actividades y determinar qué importancia tuvieron en los yacimientos dos zonas geográficas distintas pero con una cronología similar. Utilizando como referencia las colecciones de piezas líticas utilizadas por humanos modernos y por chimpancés, y aplicando una metodología de análisis que incluyen estudios tecno-tipológicos, análisis microscópicos de bajos aumentos (<100x) y análisis de la distribución espacial de las marcas de uso utilizando técnicas de GIS, se han podido caracterizar y reconocer patrones de distribución de marcas de percusión de piezas líticas utilizadas en distintas actividades: procesado de huesos, carne, plantas, nueces y talla bipolar, todos ellos procesados por medio de movimientos de percusión directa. Junto a ello, gracias a los estudios etológicos conocemos la existencia de diversas especies de primates no humanos que actualmente utilizan piedras para procesar nueces, proporcionando una valiosa información y un registro de piezas líticas que pueden ser comparadas con los objetos de percusión utilizados por los homínidos. Así, dada la metodología sistemática de análisis se han podido confrontar las piezas líticas utilizadas por chimpancés y homínidos poniendo el énfasis en determinar sus semejanzas y diferencias, lo que a su vez ha servido para determinar aquellas características morfológicas y tipo de marcas de uso que definen a los objetos líticos de chimpancés, así como su proceso de formación. Los resultados obtenidos del estudio han puesto de manifiesto distintos patrones de trazas de uso cuya localización en las superficies de trabajo dependerá de la actividad desarrollada, además de confirmar que la formación de estas marcas de percusión va a depender de factores como la materia prima, tiempo de utilización, material procesado. Los resultados de esta tesis han permitido mostrar las diferencias existentes entre los yacimientos de West Turkana y Olduvai no sólo en términos absolutos sino también en la variedad de objetos de percusión. Pero sobre todo, el análisis tanto del material arqueológico como primate, muestra todas aquellas características que permiten distinguir los objetos de percusión en el registro arqueológico así como el papel que tuvieron en los conjuntos líticos del Pleistoceno inferior.


Over the last decades there have been numerous research studies focusing on different aspects of lower Pleistocene archaeological sites in east Africa, which have generated a huge amount of data about the stone tool knapping abilities of early hominins, as well as the general characteristics of the collections. In addition, at various sites it has been determined that hominins were fracturing bones to access marrow and also cracking open nuts. In this research sphere, analyses of the lithic assemblages of sites such as Olduvai Gorge (Tanzania) have identified stone tools with percussive marks on their surfaces, expanding the hypothesis that pounding activities were an important part of hominin behavioural repertoires during the Early Stone Age. This thesis focuses on the identification and analysis of stone tools that could have been involved in pounding activities, at sites from West Turkana (Kenya) and Olduvai (Tanzania) that cover a chronological period between 2.3 and 1.5 my. The main goal was to determine which tool types were possibly involved in pounding activities, and to assess the significance of these implements at two sites broadly contemporaneous sites located in different geographical areas. The analysis of archaeological materials presented is based on observations drawn from a reference collection of experimentally-used stone tools generated as part of an experimental program including both modern human and chimpanzees participants. Applying to these tools a methodology combining techno-typological study, low magnification (<100x) microscopic analysis and the spatial distribution of use-wear traces using GIS techniques enables the characterisation and recognition of distribution patterns of percussive marks on stone tools used on different activities: bone breaking, meat tenderizing, plant processing, nut cracking and bipolar knapping. With ethological studies demonstrating that various extant primates species use stone tools to crack open nuts, it is significant that the integrative methodology harnessed here includes the comparison of Pleistocene archaeological assemblages with pounding tools resulting from primate activities in order to assess differences and similarities between their morphologies, use-wear trace characteristics, and particular processes leading to their formation. The results obtained highlight that use-wear trace signatures have different distributions on the working surfaces of pounding tools that vary according to the activity undertaken. In addition, the formation of percussive traces is constrained by a range of factors such as raw material types, duration of use, and the contact material that is processed. This thesis shows the differences between the pounding tools from West Turkana and Olduvai not only in absolute terms but also in the diversity of tools. Fundamentally; the analysis of archaeological and chimpanzee stone assemblages allow us to define the characteristics that will enable the identification of percussive tools in the archaeological record, as well as the importance of this tool class within lower Pleistocene lithic assemblages.

Keywords

África; Africa; Àfrica; Acitvidades de percusión; Percussive activities; Activitats de percussió; Chimpancés; Chimpanzees; Xinpanzés

Subjects

90 - Archaeology. Prehistory

Knowledge Area

Ciències Humanes

Documents

aau1de1.pdf

11.34Mb

 

Rights

L'accés als continguts d'aquesta tesi queda condicionat a l'acceptació de les condicions d'ús establertes per la següent llicència Creative Commons: http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/es/
L'accés als continguts d'aquesta tesi queda condicionat a l'acceptació de les condicions d'ús establertes per la següent llicència Creative Commons: http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/es/

This item appears in the following Collection(s)